Για να κατανοήσουμε τον πανικό, χρειάζεται να κατανοήσουμε το φόβο. Μπορείτε να σκεφτείτε το φόβο σαν μία αυτόματη αντίδραση συναγερμού, η οποία ενεργοποιείται όταν υπάρχει κάποιος κίνδυνος. Σκεφτείτε τι θα σας συμβεί αν σας προσέγγιζε ένα άγριο ζώο. Για τους περισσότερους ανθρώπους θα ήταν μία συνθήκη κατά την οποία θα συνέβαινε μία σειρά σωματικών αλλαγών, όπως ταχυκαρδία, ταχύπνοια, ιδρώτας κα, με σκοπό να ανταποκριθούν στον κίνδυνο που βρίσκεται μπροστά τους. Αυτή η αντίδραση συναγερμού, οδηγεί είτε στην αποφυγή του κινδύνου είτε στην εμπλοκή για μάχη και αποτελεί ένα σημαντικό μηχανισμό επιβίωσης που ονομάζεται , αντίδραση μάχης ή φυγής ή απλά στρες. Το στρες αποτελεί τη σωματική αντίδραση στον κίνδυνο ενώ το συναίσθημα που τη συνοδεύει είναι ο φόβος. Κάποιες φορές ωστόσο, είναι πιθανό να εμφανίζεται η αντίδραση του φόβου όταν δεν υπάρχει κίνδυνος και ενεργοποιείται λανθασμένα ο συναγερμός όταν δεν το περιμένετε. Είναι σαν κάποιος να χτυπά το συναγερμό πυρόσβεσης όταν δεν υπάρχει φωτιά!
Στην ουσία, η κρίση πανικού αποτελεί έναν λανθασμένο συναγερμό. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν ήπια σωματικά συμπτώματα όταν νιώθουν άγχος, αλλά η κρίση πανικού περιλαμβάνει πολύ πιο έντονες σωματικές αντιδράσεις. Ο πανικός συχνά περιγράφεται ως ξαφνική κλιμάκωση ενός κύματος ακραίου φόβου και δεν είναι πολλοί εκείνοι που τη χαρακτηρίζουν ως «καθαρή τρομοκρατία».
Ας δούμε ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα μιας κρίσης πανικού:
Αίσθημα παλμών , καρδιά που «σφυροκοπά» ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού
Εφίδρωση
Τρεμούλα ή έντονος τρόμος
Αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας
Αίσθημα πνιγμού
Πόνος – πίεση – δυσφορία στο στήθος
Ναυτία-στομαχικά προβλήματα – διάρροια – κοιλιακή ενόχληση
Ζαλάδα – αστάθεια – αίσθημα λιποθυμίας
Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα σε διάφορα μέρη του σώματος
Εξάψεις ή ρίγη
Αίσθηση ότι τα πράγματα γύρω είναι ξένα – περίεργα – μη πραγματικά
Αίσθηση ότι γίνεται απόσπαση από το σώμα-εαυτό
Φόβος απώλειας ελέγχου ή φόβος επερχόμενης «τρέλας»
Φόβος θανάτου
Πολλά από αυτά τα συμπτώματα που είναι στη λίστα, είναι παρόμοια με αυτά που θα βίωνε κάποιος αν βρισκόταν σε μία πραγματικά επικίνδυνη συνθήκη. Η κρίση πανικού μπορεί να είναι ιδιαιτέρως φοβογόνος και να υπάρχει έντονη η επιθυμία αποφυγής της κατάστασης. Πολλά από τα συμπτώματα της κρίσης, εμφανίζονται και σε διάφορες ιατρικές καταστάσεις με αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι όταν βιώνουν κρίσεις πανικού να αναζητούν ιατρική φροντίδα, πιστεύοντας ότι έχουν εμφανίσει κάποια σωματική ασθένεια, όπως καρδιαγγειακά, νευρολογικά ή αναπνευστικά νοσήματα.
Τα χαρακτηριστικά μιας κρίσης πανικού:
Κορυφώνεται γρήγορα και η κορύφωση διαρκεί από 1-10 λεπτά (εκτός αν συνεχώς «αναζωπυρώνεται»)
Η αρχική κρίση συνήθως περιγράφεται ως ότι «έρχεται από το πουθενά» και δε συνδέεται με μία συγκεκριμένη κατάσταση αλλά με το πέρασμα του χρόνου (και τις επόμενες κρίσεις), γίνεται σύνδεση με συγκεκριμένες συνθήκες.
Η κρίση δε συνδέεται με σωματική άσκηση
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, βιώνεται έντονη επιθυμία απόδρασης και αναζήτησης ασφάλειας
Βασικό στοιχείο της παθοφυσιολογίας της κρίσης αποτελεί ο υπεραερισμός(όταν εισπνέουμε περισσότερο αέρα από όσο χρειαζόμαστε), ο οποίος οδηγεί σε διάφορα σωματικά συμπτώματα, με πιο συχνά τη ζαλάδα, το μούδιασμα και τη σύγχυση.
Αρκετοί άνθρωποι που βιώνουν μια κρίση πανικού, πιστεύουν ότι κατά τη διάρκειά της, μπορεί να λιποθυμήσουν. Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο, διότι το φυσιολογικό σύστημα που ενεργοποιεί την κρίση είναι το αντίθετο από εκείνο που προκαλεί λιποθυμία. Οι κρίσεις, συχνά εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας και προκαλούν διακοπή του ύπνου. Είναι μία εμπειρία που δημιουργεί μεγάλο βαθμό δυσφορίας και φόβου, διότι συμβαίνει χωρίς καμία προειδοποιητική ένδειξη.
Μία κρίση πανικού δεν αποτελεί διαταραχή, ωστόσο είναι το βασικό συστατικό της διαταραχής πανικού, κατά την οποία χρειάζεται κάποιος να βιώνει επανειλημμένες, απροσδόκητες κρίσεις πανικού οι οποίες να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τέσσερα συμπτώματα από την παραπάνω λίστα. Παράλληλα, χρειάζεται να εμφανίζει επίμονη ανησυχία ότι θα υπάρξουν άλλες κρίσεις ή/και ανησυχία για τις επιπτώσεις των κρίσεων (πχ. απώλεια ελέγχου, έμφραγμα του μυοκαρδίου κα) ή/και σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς συνδεόμενη με τις κρίσεις, για τουλάχιστον ένα μήνα. Είναι απαραίτητο επίσης, να έχει αποκλειστεί οποιοσδήποτε οργανικός παράγοντας που μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση κρίσεων, όπως υπερθυρεοειδισμός, χρήση ουσιών κα.
Σε πάσχοντες από διαταραχή πανικού, εμφανίζεται χρονιότητα υπεραερισμού με αποτέλεσμα τα σωματικά συμπτώματα που προκαλούνται από αυτόν, να παρερμηνεύονται ως πρόδρομα συμπτώματα κρίσης και εν τέλει, να οδηγούν σε αυτήν, ενεργοποιώντας λανθασμένα την αντίδραση συναγερμού – στρες, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Διαταραχή Πανικού και Αγοραφοβία
Κάποιος με διαταραχή πανικού έχει ένα επίμονο φόβο για επόμενη κρίση ή/και ανησυχεί έντονα σχετικά με τις συνέπειες της κρίσης. Πολλοί άνθρωποι αλλάζουν τη συμπεριφορά τους, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν την εμφάνιση των κρίσεων, σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποφεύγουν κάθε μέρος ή κατάσταση που θα ήταν δύσκολο να ξεφύγουν ή να λάβουν βοήθεια σε περίπτωση προσβολής. Αυτή η αποφυγή κατά κανόνα, εμφανίζεται με ομάδες καταστάσεων (πχ. να είναι κάποιος μόνος έξω από το σπίτι, να είναι μέσα σε πλήθος ή να περιμένει σε ουρά, να χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς κα.), προσβάλλει σε σοβαρό βαθμό τη λειτουργικότητα του ατόμου και ονομάζεται αγοραφοβία.
Πόσο συχνή είναι η διαταραχή πανικού
Η διαταραχή πανικού είναι αρκετά συχνή. Υπολογίζεται ότι περίπου το 10 – 23% (αναλόγως την έρευνα) των ανθρώπων έχει βιώσει κάποια εμπειρία κρίσης πανικού στη διάρκεια της ζωής του, αλλά περίπου το 1-3% παρουσιάζει διαταραχή κρίσης πανικού, στις μισές εκ οποίων περίπου, εμφανίζεται και αγοραφοβία. Η διαταραχή κρίσης πανικού είναι 2 έως 3 φορές πιο συχνή στις γυναίκες και εμφανίζεται συνήθως από το τέλος της εφηβείας έως και τα 45 έτη.
Είναι σημαντική η αναζήτηση βοήθειας από την πρώτη κιόλας κρίση πανικού διότι, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ενδέχεται να οδηγήσει σε διαταραχή πανικού ή/και να εμφανιστούν συμπτώματα κατάθλιψης, άλλων διαταραχών άγχους, εξάρτηση από ουσίες και σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου